واژه اربعین از اصطلاحاتی است که در متون دینی، حدیثی و تاریخی کاربرد زیادی دارد و بسیاری از امور، با این عدد و واژه، تعریف و تحدید شده اند. مثلاً کمال عقل در چهل سالگی، آثار چهل روز اخلاص، آثار حفظ چهل حدیث، دعای چهل نفر، دعای برای چهل مؤمن، قرائت دعا عهد در چهل صبح، عدم پذیرش نماز شراب خوار تا چهل روز، گریه چهل روز زمین، آسمان و فرشتگان بر امام حسین (علیه السلام)، استحباب زیارت اربعین و ... از جمله مواردی است که جایگاه و ارزش والای این واژه و عدد را در معارف اسلامی بیان می دارد.

با این همه، در احادیث، تنها استحباب زیارت اربعین درباره امام حسین (علیه السلام) وارد شده است و چنین سفارشی درباره هیچ یک از معصومان (علیهم السلام) پیش و پس از سیدالشهدا (علیه السلام) وجود ندارد. بنابراین از نظر تاریخی و حدیثی، هیچ پیشینه ای را نمی توان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه عاشورا تصور کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها از آنِ امام حسین (علیه السلام) است.

مهم ترین دلیل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا (علیه السلام) روایت مرسله ای از امام عسکری (علیه السلام) است که فرموده است: نشانه های مؤمن، پنج چیز است که یکی از آن ها زیارت اربعین است. افزون بر این، امام صادق (علیه السلام) زیارت اربعین را به صفوان بن مهران جمّال تعلیم داده است که در آن به بزرگداشت اربعین تصریح شده است.

اما درباره منشأ اهمیت اربعین در منابع کهن شیعه، باید گفت که به این روز از سه دو توجه شده است.

یکی از جهت بازگشت اسرا از شام به مدینه و حضور اهل بیت (علیهم السلام) در کربلا در اولین اربعین شهادت امام حسین (علیه السلام)، و سوگواری و عزاداری، بر سر مزار آن حضرت و دیگر شهدای کربلاست.

دیگری اینکه در میان شیعه، مشهور است که اربعین روزی است که جابر بن عبدالله انصاری، یکی از اصحاب برجسته رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و امیرالمؤمنین (علیه السلام) به زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) نائل شد و در همان جا بود که اهل بیت (علیهم السلام) هنگام بازگشت از شام نیز به زیارت مزار امام (علیه السلام) آمده و جابر را ملاقات کردند.

هم چنین روایت شده است که در این روز سر امام حسین (علیه السلام) به بدن ملحق شده و به خاک سپرده شد.

التمـــــاس دعا